IMO 2026: Loại bỏ chất chữa cháy chứa PFOS

Từ ngày 01/01/2026, các sửa đổi đối với SOLAS Chương II-2 và Bộ luật Tàu cao tốc (HSC Code 1994 & 2000) sẽ chính thức có hiệu lực, nghiêm cấm sử dụng hoặc lưu trữ chất chữa cháy có chứa PFOS (Perfluorooctane Sulfonic Acid).

Quy định này áp dụng cho cả hệ thống chữa cháy cố định và thiết bị xách tay, và ảnh hưởng trực tiếp đến:

• Chủ tàu, đơn vị quản lý và khai thác tàu
• Nhà thiết kế, nhà máy đóng tàu
• Các nhà sản xuất thiết bị hàng hải

Theo IMO, “việc loại bỏ PFOS là bước đi cần thiết nhằm giảm thiểu ô nhiễm bền vững trong môi trường biển, đồng thời bảo vệ sức khỏe con người trước các nguy cơ nghiêm trọng từ hóa chất này.”

PFOS là gì? Tại sao bị cấm?

PFOS thuộc nhóm PFAS – thường gọi là “hóa chất vĩnh cửu” vì cực kỳ khó phân hủy trong tự nhiên. Dù từng được sử dụng rộng rãi trong bọt foam chữa cháy Class B nhờ khả năng dập tắt nhanh cháy chất lỏng dễ cháy, nhưng:

• PFOS tích tụ lâu dài trong môi trường biển, nguồn nước và cơ thể sinh vật.
• Các nghiên cứu khoa học cho thấy PFOS có liên quan đến rối loạn nội tiết, tổn hại chức năng gan và tăng nguy cơ ung thư.

Chính vì vậy, không chỉ IMO mà cả Liên minh châu Âu (EU), Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP) đều đang thúc đẩy lộ trình loại bỏ PFOS/PFOA.

Các nghị quyết liên quan IMO 2026

Để hiện thực hóa việc loại bỏ PFOS trong hệ thống và thiết bị chữa cháy trên tàu, IMO đã ban hành một loạt nghị quyết và hướng dẫn kỹ thuật, đóng vai trò là căn cứ pháp lý cho toàn ngành hàng hải:

SOLAS Chương II-2 – MSC.532(107): Nghị quyết này sửa đổi trực tiếp Chương II-2 của SOLAS, vốn quy định về an toàn phòng cháy chữa cháy trên tàu. Đây là văn bản pháp lý nền tảng, xác lập nguyên tắc cấm sử dụng hoặc lưu trữ chất chữa cháy có chứa PFOS trong cả hệ thống cố định và thiết bị di động.

HSC Code 1994 – MSC.536(107): Áp dụng cho các tàu cao tốc được đóng theo Bộ luật HSC 1994. Nghị quyết này đồng bộ hóa quy định với SOLAS, đảm bảo rằng các tàu loại này – vốn có rủi ro đặc thù về an toàn cháy nổ – cũng tuân thủ yêu cầu không sử dụng PFOS.

HSC Code 2000 – MSC.537(107): Tương tự như trên, nhưng áp dụng cho các tàu đóng mới hoặc đang vận hành theo Bộ luật HSC 2000. Nội dung sửa đổi tập trung vào việc cập nhật quy định vật liệu chữa cháy và phương tiện cứu hỏa để loại bỏ hoàn toàn PFOS.

Unified Interpretations – IACS UI SC309 và IACS UI HSC11: Đây là các diễn giải thống nhất được Hiệp hội các tổ chức phân cấp tàu (IACS) ban hành nhằm làm rõ cách áp dụng nghị quyết của IMO. SC309 liên quan đến các yêu cầu về vật liệu nguy hại và danh mục IHM, trong khi HSC11 giải thích chi tiết việc kiểm tra và xác nhận đối với tàu cao tốc.

IMO MSC.1/Circ.1694: Thông tư hướng dẫn về quản lý quá trình chuyển đổi. Văn bản này hỗ trợ chủ tàu, cơ quan đăng kiểm và nhà sản xuất trong việc thay thế bọt foam, xử lý chất thải chứa PFOS, đồng thời hướng dẫn cập nhật chứng chỉ và hồ sơ kỹ thuật liên quan.

Như vậy, chuỗi văn bản trên không chỉ đặt ra quy định cấm mà còn cung cấp khung hướng dẫn toàn diện, giúp các bên trong chuỗi cung ứng hàng hải – từ nhà sản xuất, chủ tàu đến cơ quan đăng kiểm – có căn cứ pháp lý và kỹ thuật để triển khai lộ trình loại bỏ PFOS đúng chuẩn quốc tế.

Lộ trình áp dụng quy định IMO 2026

Quy định mới của IMO về việc loại bỏ PFOS trong chất chữa cháy sẽ được triển khai theo một lộ trình rõ ràng, nhằm tạo điều kiện cho chủ tàu và đơn vị quản lý có đủ thời gian chuẩn bị.

1. Đối với tàu mới (keel laid từ ngày 01/01/2026 trở đi)

Ngay từ giai đoạn bàn giao, tàu tuyệt đối không được sử dụng hoặc lưu trữ bất kỳ phương tiện chữa cháy nào có chứa PFOS vượt quá ngưỡng 10 mg/kg (tương đương 0,001% khối lượng).

Điều này có nghĩa là từ năm 2026, mọi hệ thống chữa cháy cố định (fixed fire-fighting systems) cũng như thiết bị xách tay (bình chữa cháy xách tay, bình phun bọt…) đều phải hoàn toàn “sạch PFOS”.

2. Đối với tàu hiện hữu (keel laid trước 01/01/2026)

Những tàu đang khai thác được cho một khoảng thời gian “chuyển tiếp”. Tuy nhiên, hạn cuối cùng là kỳ kiểm tra đầu tiên (first survey) sau ngày 01/01/2026. Tại thời điểm này, toàn bộ các hệ thống hoặc thiết bị có chứa PFOS phải được thay thế hoặc loại bỏ, đồng thời cập nhật hồ sơ kỹ thuật chứng minh tuân thủ.

3. Về việc xử lý và thải bỏ chất chữa cháy chứa PFOS

Các chất chữa cháy hoặc bình chứa PFOS không còn được phép sử dụng phải được bàn giao cho cơ sở tiếp nhận trên bờ được phê duyệt. Đây là yêu cầu bắt buộc nhằm đảm bảo chất thải nguy hại không gây ô nhiễm môi trường biển hay đất liền.

4. Yêu cầu về hồ sơ và tài liệu

Chủ tàu cần lưu giữ đầy đủ giấy tờ chứng minh phương tiện chữa cháy trên tàu không chứa PFOS. Bộ hồ sơ tối thiểu bao gồm: bản khai của nhà sản xuất (declaration), thông tin lô hàng và ngày sản xuất, chứng chỉ Type Approval/MED Certificate. Trường hợp không có giấy tờ, phải tiến hành lấy mẫu và thử nghiệm tại phòng thí nghiệm được công nhận để chứng minh tính phù hợp.

Tóm lại, từ sau ngày 01/01/2026, mọi tàu biển – dù mới hay đang khai thác – đều phải chứng minh được hệ thống chữa cháy không còn PFOS, nếu không sẽ bị coi là vi phạm và có nguy cơ bị lưu giữ tàu khi kiểm tra PSC (Port State Control). Đây là một bước thay đổi quan trọng, đòi hỏi các chủ tàu và đơn vị quản lý phải chủ động rà soát, lên kế hoạch thay thế ngay từ bây giờ.

Chủ tàu và đơn vị quản lý cần làm gì?

Để tuân thủ quy định IMO 2026, các chủ tàu và đơn vị quản lý phải chủ động rà soát và chuẩn bị ngay từ bây giờ. Yêu cầu đặt ra là trước hoặc tại kỳ kiểm tra đầu tiên (first survey) sau ngày 01/01/2026, các hệ thống chữa cháy trên tàu phải chứng minh được không chứa PFOS hoặc đã được thay thế, xử lý an toàn theo đúng quy định.

Cụ thể, có ba nhiệm vụ trọng tâm:

Bằng chứng không chứa PFOS: Mọi hệ thống hoặc thiết bị chữa cháy (bao gồm cả cố định và xách tay) phải có tài liệu chứng minh không chứa PFOS. Nếu đã từng sử dụng, cần xác nhận rằng chúng đã được loại bỏ và xử lý tại cơ sở được phê duyệt.

Chứng nhận thiết bị thay thế: Trong trường hợp thay mới phương tiện chữa cháy, thiết bị phải đi kèm chứng chỉ phê duyệt kiểu loại (Type Approval/MED Certificate) để đảm bảo tính hợp pháp và an toàn khi sử dụng.

Cập nhật hồ sơ kỹ thuật: Danh mục vật liệu nguy hại (Inventory of Hazardous Materials – IHM) cần được điều chỉnh, phản ánh chính xác việc loại bỏ các chất chữa cháy có chứa PFOS, đảm bảo minh bạch khi có kiểm tra.

Giải thích về “first survey”: Theo MSC.1/Circ.1290, “first survey” được hiểu là kỳ kiểm tra hàng năm, kiểm tra định kỳ hoặc kiểm tra định hạn đầu tiên diễn ra sau ngày 01/01/2026. Trong trường hợp tàu đang đóng dở (keel laid trước ngày quy định nhưng bàn giao sau đó), thì kiểm tra ban đầu (initial survey) sẽ được coi là “first survey”.

Như vậy, mốc first survey chính là hạn chót buộc các chủ tàu phải hoàn tất việc thay thế, xử lý và cập nhật hồ sơ. Nếu không tuân thủ, nguy cơ bị lưu giữ tàu hoặc xử phạt khi kiểm tra PSC là rất lớn.

Giải pháp Foam chữa cháy không PFOS/PFOA

Hướng đến sự an toàn và phát triển bền vững, MARICO đã và đang cung cấp các loại chất tạo bọt foam chữa cháy thế hệ mới, không chứa PFOS/PFOA, đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn IMO, SOLAS và chứng nhận quốc tế.

Đây không chỉ là sự chuẩn bị cho mốc 2026, mà còn là xu thế tất yếu của ngành hàng hải trong nhiều năm tới, giúp chủ tàu và đơn vị quản lý đi trước một bước trong việc tuân thủ quy định quốc tế.

Thay đổi hôm nay chính là để an toàn hơn cho ngày mai – vì một đại dương trong lành và một ngành hàng hải bền vững.